สอบถามเรื่องเส้นทางการอพยพคนจีนในเชียงราย และประเพณีเช็งเม้ง

ไหงเป็นคนหนึ่งที่เป็นคนจีนที่อพยพจากเชียงราย (อ.พาน) ไหงอยากให้หงีไปดูบล็อคเรื่อง คนแซ่โง้ว ของไหงจะบอกเรื่องราวได้เป็นอย่างดี ว่าเส้นทางการเดินทางเป็นอย่างไร อ.พาน อ.แม่สาย ส่วนใหญ่เป็นคนห้วยกระบอกหรือใกล้เคียง อพยพขึ้นไป ตอนนี้ไหงยังมีญาติที่เมืองพาน แม่สาย และตัวเมืองเชียงรายอยู่อีกเยอะ คืออพยพไปสมัยสงครามโลกด้วยกันกับป๊าไหง แล้วไม่ได้กลับมา ยกเว้นครอบครัวไหง อย่างตระกูลจงสุทธามณี เป็นตระกูลที่อพยพไปจากข้างตลาดห้วยกระบอก คืออยู่ระหว่างห้วยกระบอกและลูกแก สายนี้มีไปอยู่ในตัวเมืองเชียงรายมาก แต่ก็รู้จักกันทั้งนั้น  แม่สาย พาน คนเซี่ยงอึ๋ง ไปจากห้วยกระบอกทั้งนั้น อาเจ๋ไหง(ลูกอาไถ่ปัก)ที่แม่สาย เพิ่งตายไปไม่กี่เดือนที่ผ่านมา อายุ ๘๐ กว่า แก่กว่าไหง ๓๐ ปี นี่ก็ไปเชียงรายพร้อมกัน เหตุที่อพยพก็เหตุเดียวกันคือตามคำสั่งจอมพล ป.ฯลฯ ที่อุดรก็เยอะครับ เซ่กู๊โผไหงก็ไปอยู่อุดร เซ่สุกกุ๊งไหงก็ไปอยู่นครสวรรค์หรือพิษณุโลก ยังหาไม่เจอ  ส่วนหงีถ้าอพยพจากเมืองกาญจน์ เซี่ยงฉี จะไปจากตลาดท่าเรือส่วนใหญ่ ห่างจากห้วยกระบอก ๑๐ กิโล

     สวัสดีครับท่านสมาชิก J. ในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของสถาบันภาษาและวัฒนธรรมจีนเชียงใหม่ และเป็นสมาชิกชุมชนฮากกาที่นี่ ที่เป็นคนจังหวัดเชียงรายทางฝ่ายแม่ (แต่ตัวเองเกิดที่เชียงใหม่) ไหงใช้ชีวิตอยู่ซึ่งเป็นชีวิตที่ได้ทำมาหากิน ไม่รวมการที่อยู่ที่บ้านของอาปา-แม่ ก็ราว สิบปีเต็ม ทำงานอยู่ในตลาดกลางเมืองเ่ชีัยงรายเป็นสาขาของธนาคารพาณิชย์แห่งหนึ่ง จึงมีโอกาสได้ออกไปพบปะลูกค้าทุกอำเภอทั่วจังหวัดเชียงรายและเคยอยู่ที่อำเภอพานอีก 1 ปี ได้รู้จักทุกเส้นทางและครอบครัวชาวฮากกาที่สำััคัญอยู่หลายครอบครัว

     เนื่องด้วยเวลาที่มีน้อยมาก กว่า 12 วันแล้วที่ไหงไม่ได้หยุดพักเลยเพิ่งส่งแขกจากประเทศจีนคณะสุดท้ายกลับไปโดยผ่านประเทศลาวขับรถเข้าไปยังสิบสองปันนาเมื่อคืนวานนี้ เพิ่งได้เปิดอินเตอร์เน็ตก็เป็นครั้งแรกในรอบ 11-12 วัน

     จึงขอให้ข้อมูลในเบื้องต้นก่อนคร่าว ๆ เท่าที่ให้ได้นะครับ

     จังหวัดเชียงรายเป็นหนึ่่งในจังหวัดภาคเหนือตอนบนที่มีชาวจีนโพ้นทะเลและชาวไทยเชื้อสายจีนฮากกามากที่สุด รวมถึงทางตะวันออกของภาค เช่น พะเยา ลำปาง แพร่ น่าน ด้วยเช่นกัน 

     ชาวฮากกากลุ่มนี้ร้อยทั้งร้อยเป็นชาวฮากกาเชื้อสายของอำเภอฮงสุน เราจะไม่พบว่ามีชาวเหมยเสี้ยนอยู่ในจังหวัดเชียงรายเลย (ไหงเห็นว่ามีอยู่หนึ่งครอบครัวแต่สังคมชาวฮากกาเชี่ยงรายบอกว่าเขาไม่ค่อยบอกว่าเขาเป็นเหมยเสี้ยนเท่าไหร่เพราะอยู่ร่วมกันกับชาวฮงสุน)

     ในภาพรวม  ฮากกาในเชียงราย ลำปาง แพร่ น่าน ล้วนเป็นฮากกาอำเภอฮงสุนทั้งสิ้น และเป็นจุดเดียวในประเทศไทยที่มีชาวฮากกาอาศัยอยู่้ในปริมาณที่มากกว่าชาวแต้จิ๋ว ยกเว้น จังหวัดพะัเยา จะมีพี่น้องไหหนำ มากที่สุด รวมถึงลำปางจะจะมีใหหนำมากกว่าฮากกา ส่วนเชี่ยงใหม่ มีสัดส่วนของแต้จิ๋วมากที่สุด รองลงมาคือฮากกา ซึ่งครึ่งต่อครึ่งเป็นฮากกาเหม่ยเสี้ยนของไหง่ กับ ฮากกาฮงสุนของแม่ไหง่ ในสั่ดส่วนที่พอ ๆ กัน รองลงไปเป็นใหหนำ กว่างสิ่ว ลดหลั่นลงไป ทั้งนี้ไม่รวมชาวหยุนหนาน ที่มาจากทางภูดอยในยูนนาน ผ่านพม่า เข้าไทยที่เชียงรายกับอำเภอฝางของเชียงใหม่

     คุณตาของไหง่เป็นชาวฮากกาจากอำเภอฮงสุน เซี้ยง "ฉี" หรือ ชื้ัอ ถูกต้องแล้วครับ ชาวฮากกาในเชียงรายและตะวันออกของล้านนาล้วนมาจากห้วยกระบอก กาญจนบุรี คือเป็นลักษณะบอกต่อ ๆ กันมา และก็โยกย้ายกันตามมาเป็นครอบครับ ๆ ที่เกี่ยวดองหนองยุ่งหรือเป็นเพื่อนสนิทมิตรสหายกัน ในระยะ 50-70 ปีที่ผ่านมานี้เอง เนื่องจากบริเวณนี้ในอดีตยังเป็นป่าทึบ และเขตภูเขา มีความสุขสงบและอุดมสมบูรณ์น่าจะถูกตรงกับอัธยาศัยและความชอบของพวกเราชาวฮากกาจึงบอกต่อ ๆ กันมาให้มาปักหลักตั้งฐานกันอยู่แถวนี้

     ในส่วนของจังหวัดเชียงราย เซี่ยงที่มีมากที่สุดคือ เล่า (หรือหลิ่ว หรือ หลิว) จอง ฉี สามเซี้ยงนี้เหละครับ นามสกุลดัง ๆ อ่านแล้วรู้เลยว่ามาจากเซีียงอะไร คือ เหล่าธรรมทัศน์ เหล่ารุ่งโรจน์ เหล่าวัฒนา และ่ยังมีเซี้ยง คิว นี่ก็เยอะมาก เช่น คิวสุวรรณ อย่างนี้เป็นต้น

     ชาวฮากกาฮงสุนในเชียงรายมีกระจัดกระจากมากมากในหลายอำเภอตั้งแต่เวียงป่าเป้าบ้านเกิดอาแมไหง ที่อยู่ติดกับเชียงใหม่ อำเภอพานซึ่งมีหนาแน่นมากร่วมกับพวกเด่งหนั่งทั้งหลาย อำเภอเทิง เชียงของ เชียงแสน แม่สาย แม่จัน (คุณยงยุทธ ติยะไพรัช เป็นชาวแต้จิ๋วแซ่แต้) อำเภอเมือง อำเภอเหล่านี้เป็นถิ่นของพวกเราชาวฮากกา

     ในอดีตในเชียงรายมีการพูดเล่นกันว่า คนแคะกับแต้จิ๋วในเชียงรายใครมีมากกว่ากัน แล้วก็สรุปว่า แคะมากกว่าแต้จิ๋ว 1 คน หรือ 1 ครอบครัว อันเป็นการแสดงว่า มากพอ ๆ กัน แทบจะแยกไม่ได้เหมือนต้นตาลที่สุพรรณกับเมืองเพชรอะไรอย่างนีี้

     แต่ปัจจุบันนี้เป็นที่ยอมรับแล้วว่าชาวฮากกาฮงสุนในเชียงรายมีมากจริง ๆ แล้วก็เป็นเจ้าเศรษฐกิจการค้า รวมกันมูลค่ามหาศาล เป็นเจ้า่ของห้างสรรพสินค้า ซุปเปอร์มาร์เกต โรงแรม ดีลเลอร์รถยนต์ โรงสี นักการเมือง ฯลฯ แต่ละครอบครัว เป็นจอสัว เป็นเศรษฐีมหาเศรษฐี ที่ซุ่มเงียบ อยู่หลายกะตังค์

     อยากทราบข้อมูลเพิ่มเติมลองเข้าไปดูในชาวจีนโพ้นทะเลในเชียงราย อะไรประมาณนี้ัเพราะจำไม่ได้ ไหงเขี่ยนไว้หลายปีก่อนแล้วลองไปหาดูนะครับ-สวัสดี

     ยับสินฝ่า.